özellikle avrupa’ya falan gidenler fark etmişlerdir, hangi sokağa girsen mutlaka güzel binalarla, evlerle karşılaşırsın. turistik yerlerden, müze binalarından falan bahsetmiyorum. sıradan insanların oturduğu bir apartmanın bile kendine has bir çizgisi ve estetiği vardır. mesela isviçre’deki en düşük gelir grubuna ait kantonlardan birinin (glarus) herhangi bir sokağına rastgele bir uçuş gerçekleştirelim; glarus

yani türkiye’deki karşılığı güneydoğu anadolu bölgesi falan oluyor. ama ben karşılaştırmak için o bölge yerine türkiye’nin en zengin şehrindeki en zengin semtlerinden birine uçacağım (istanbul-etiler’e); etiler

Dikkat edin sizi çağlayan’a falan götürmedim. yani şuraya da götürebilirdim; caglayan ama götürmedim.

elbette bu yabancıların kötü sokakları, kötü binaları olmadığı anlamına gelmiyor. mutlaka var. bizim de iyi sokaklarımız, estetik duran apartmanlarımız var ama kabaca bir değerlendirme yaparsak bizim istisnalarımız onların geneli gibi.

tamam haydi avrupa’nın en zengin ülkelerini boşverelim, polonya’ya gidelim. hem de polonya’nın istanbul’una değil, konya’sına falan uçalım; poznan

mesela sokakta biraz ilerlerseniz tek tük bakımsız binalar da görebilirsiniz ama bunların bile kapısından, penceresinden belli bir üsluba ve yoruma sahip oldukları hemen göze çarpar. örneğin: poznan’da bakımsız bir bina

bizde ortalama bir apartman deyince estetikten tamamen yoksun, ruhsuz, herhangi bir üsluba sahip olmayan boyalı tuhaf yapılar geliyor aklıma. kanımca bu öylesine büyük bir sorun ki, oralarda yaşayan milyonların ruhsal durumlarını da oldukça etkiliyor. kısacası oturduğumuz apartmanlara benziyoruz.

allah aşkına şu apartmanda yaşayan birisinin çevresine pozitif enerji verebilmesi, normal, sağlıklı bir insan olabilmesi mümkün mü sizce?

bakın en emici türk apartmanı desenlerinden biri de şudur:

şu foto da varoşlardan falan değil, istanbul’un kalbi şişli’deki bir sokaktaki apartman. minimum 2000-2500 lira da kira istiyordur.

bir karşılaştırma yapacak olursak; mesela ingiltere’deki asgari ücretin yaklaşık bu kadar üzerinde böyle bir kira ödeyebiliyorsanız londra’nın merkezinde şu dubleks dairede yarın oturmaya başlayabilirsiniz: londra merkez

bakın bir de şöyle bir şey var biliyorsunuz:

çağlayan’da yeni binada ulaşımı kolay 3+1 lüks daire!

şimdi ‘büyük resmi’ görelim:

‘fransız balkon’ meselesi var bir de. yeni yeni apartmanlar yapılıyor ve en az 50-60 sene de bu apartmanlarla yaşayacağız:

bu öyle büyük bir furya ki bir sabah uyandığınızda o ucuz malzemelerle evinize fransız balkon korkulukları inşa etmeye çalışan minnoş bir ustayla göz göze gelebilirsiniz. korkarım itiraz etme şansımız bile olamayacak, belediyeden çoktan onay almışlardır.

bu arada fransız balkon kültürü üzerine araştırma yaparken bakın şuna denk geldim arkadaş bu nedir?

photoshop falan değil, inşaatçının sitesinden. misafirler geldiğinde elinizde çaylarla pencereden aşağı atlayıp balkona ulaşıyorsunuz. yalnız şimdi düşündüm de şu mevcut fransız balkonlardan çok daha mantıklı biliyor musunuz? en azından açık havada oturuyorsunuz mis gibi. dalga geçmiyorum.

peki biz hep böyle miydik? ilginçtir ki teknolojinin ileri olmadığı çok daha eski yıllarda çok daha iyi işler çıkartmışız.

mesela haydarpaşa garı 1908 yılında açılmış ama şu estetiğe bakar mısınız?

(estetiği bozan tek şey o kaynaktan demirlerle sonradan tepesine diktikleri ucube renkli amblem, acımamışlar da)

haydarpaşa garı’nı yapan mimarlar ise o dönem çalıştıkları süre boyunca konaklayacakları ayaküstü bir yer yapalım demişler ve şunu yapmışlar:

mesela aradan 150 yıl geçmiş ve biz yeni ankara tren garı’nı böyle yapmışız:

1894 yılında yapılan rumeli pasajı’ndaki detaylar:

1990 yılında yapılan okmeydanı perpa pasajı’ndaki detaylar:

1886 yılında şişli’de yapılan saint michel lisesi:

2000’li yıllardan beri her yerde gördüğümüz liselerden biri:

her şey ileri giderken mimarinin bu kadar gerilemesi gerçekten akıl alır gibi değil. özellikle 16. yy’da zirve yapan osmanlı mimarisinin klasik çağı etkisini yavaş yavaş kaybetse de 19. yy’a kadar bir şekilde devam etmiş. aralarda batıdan etkilenmişiz, barok, rönesans vs.. birinci dünya savaşı’ndaki sıkıntılara rağmen bile mimar ahmed kemalettin ile vedat tek neo-klasik bir akım başlatabilmişler.

vedat tek tarafından yapılan büyük postane:

1920’li yıllarda yapılan ziraat bankası:

keza ikinci dünya savaşı sonrası bir on yıllık dönemde dahi ulusal bir mimari akım bu topraklarda nefes alabiliyormuş. tahminen 60’lardan sonra devlet kadrolarına yerleşenler o kadar önemli bir işi (şehir planlaması) ciddiye almamışlar ki bence en büyük ihanetlerden biri yapılmış. bunu yarın sabah 9’dan itibaren ciddiye alsak bile bu kentsel dokuyu düzeltmemiz yüzyıllar alacak.

yahu şu coğrafi bölgeden sağlıklı bireylerin yetişme şansı en fazla yüzde kaç olabilir:

düzeltmeyi bırakın, mevcudu bozmaya da devam ediyoruz. buyurun haliç’teki siluetin tam ortasından bıçak gibi geçen metro köprüsü:

koskoca unesco kadir topbaş’ı aradı, “yapmayın etmeyin, sizi ‘miras listesi’nden çıkartmak zorunda kalırız” dedi dinletemedi.

iç açıcı bir fotoğraf olarak 1950’li yıllarda büyükada’da yapılan bir kulüp binası:

1960’lı yıllardan sonra ise sadece sivillerin yaptığı binalar değil, devlet binaları da hızla tuhaflaşmaya başlıyor. hatta “bakanlık üslubu” diye bir kavram bile gelişiyor galiba. son derece çirkin, depresif ve ruhsuz kamu binaları sarmaya başlıyor dört bir yanımızı. büyük bir mimari kopuş yaygın bir pratiğe dönüşüyor.

bu alandaki şaheserlerden 1960 yapımı tki binası: